I.Türkiye Günceli : “Sosyal Sorumluluk Vergisi”’ne İlişkin Haberler
X Belediyesi, 19 Kasım 2012 tarihinde ilçede gayrimenkulu veya işyeri olanlara 'Sosyal Sorumluluk Katkı Payı' tahakkuk ettirilerek önceki gün mesai bitimine kadar ödenmesini talep etti.
Ödenmediği takdirde, her ay için yüzde 1,40 "gecikme zammı" alınacağı da ayrıca belirtildi. X'de yaşayanlar, aldıkları bu belge karşısında şaşkına döndü. Öyle ki, bazı taşınmaz sahiplerinden bin TL, daireleri büyük olanlardan ise 15 bin TL istendi.
Anayasa'ya aykırı bir şekilde istenen bu "Sosyal Sorumluluk Katkı Payı" nedeniyle birçok kişi dava açacağını söyledi. Belediyeyi arayan vatandaşlara şu açıklama yapıldı: Sosyal Sorumluluk adı altında istediğimiz para oldukça makul. Belediye Meclisi, sosyal sorumluluk projeleri için böyle bir katkı payı alınmasına karar verdi. Mutlaka ödeme yapmalısınız. Aksi takdirde cezalı olarak ödeyeceksiniz.
X Belediyesi'nde ilk kez yerel vergi uygulaması yapıldı. Belediye, yaklaşık 70 bin esnaftan 15000 TL ile 1000 TL arasında "sosyal sorumluluk vergisi" toplamaya başladı. Belediye Meclisi, 19 Kasım 2012'de gayrimenkulü olan vatandaşa ya da şirkete "Sosyal Sorumluluk Katkı Payı" tahakkuk ettirip 30 Kasım 2012 tarihine kadar vade belirledi.
Öncelikle X Tekstilci İşadamları Derneği , belediyeye bir dilekçe sundu. Dilekçede, X Belediyesi'nin sosyal ve kültürel etkinliklere önem verdiğine dikkat çekilerek "Derneğimizden beklenen katkı ve desteğin mahiyeti konusunda önceden bilgilendirilmemiz suretiyle ve derneğimizin mevcut imkanları paralelinde katkı sunulacağı hususundaki düşüncelerimizi arz ederiz" denildi. Bu dilekçe, Başkan X imzasıyla bir teklif olarak hazırlandı ve Belediye Meclisi'ne takdim edildi. Oy çokluğuyla kabul edilen öneri, "sosyal sorumluluk katkı payı" olarak X esnafına yüklendi.
Vergi hesap bildirim cetvelinde "sosyal sorumluluk katkı payı" ifadesini gören esnaf isyan etti.
Türkiye'de resmi olarak ilk kez X Belediyesi'nin yürürlüğe koyduğu "yerel vergiye" inceleme geldi. İçişleri Bakanlığı konuyu incelemeye aldı.
Aşağıdaki soruları yukarıda alıntılarına ve kaynaklarına yer verilen haberleri değerlendirerek yanıtlayınız.
1. a. Haberlere konu olan “sosyal sorumluluk vergisi” ya da “sosyal sorumluluk katkı payı” vergi mevzuatımızda yer alan bir mali yüküm müdür?
Burada belediye sosyal sorumluluk katkı payı adı altında bir vergi ortaya koyuyor olayda. Resimler harçlar ve benzeri mali yükümlülükler yasa ile kurulur, değiştirilir, düzenlenir. Belediye gelirleri kanunu belediyelere vergi toplama yetkisi veriyor.
1. b. Eğer a şıkkının yanıtını kesin olarak bilmiyorsanız haberlerdeki verileri de gözönünde tutarak böyle bir mali yükümün mevcut olup olmadığını öncelikle hangi yasa ya da yasalara bakarak tespit edebileceğinizi açıklayınız.
Her vergi bir kanun ile düzenlenir. Gelir vergisi gelir vergisi kanununda, Katma Değer Vergisi katma değer vergisi kanununda düzenlenir demiştik. Bir sosyal sorumluluk katkı payı düzenleyen vergi kanunu var mı diye bakmak gerekir. Olaydaki X belediyesi için Belediye Gelirleri Kanunu belediyelere vergi toplama yetkisi veriyor. Çöp Vergisi Emlak Vergisi gibi vergiler bu kanuna gore toplanıyor.
2. X Belediyesi’nin koyduğu bu mali yükümü vergi ödevine egemen olan hangi anayasal ilke ile değerlendirirsiniz? Gerekçelendirerek anlatınız.
Anayasa’da vergi ödevine egemen olan ilkeler, 73. maddedeki (anayasa) ilkeler : 5 tane ilke:
- Verginin Genellği ilkesi
- Adaletli ve Dengeli Dağılım ilkesi
- Verginin Yasallığı ilkesi
- Verginin Mali Güçle Orantılı Olması İlkesi
- Verginin Kamu giderlerine Özgülenmesi ilkesi
Olaydaki söz konusu ilke de veginin yasallığı ilkesidir. Çünkü Belediye her hangi bir kanuna dayanmaksızın vergiyi tahsil etmeye çalışıyor.
Verginin yasallığı ilkesinin iki boyutu vardır.
Birey boyutu ve devlet boyutu :
Birey boyutu: 3 boyut / Temsilsiz vergi olmaz, Yasasız vergi olmaz, Verginin belirgin olması.
Devlet boyutu: 2 boyut / Verginin alınması zorunluluğu, Zorla yürütme yani cebri icra yoluyla tahsil etme. ()
3. Değerlendirdiğiniz anayasal ilke ile hangi hukuksal sonuca varırsınız?
Bir düzenlemenin hukuka aykırılığının, Anayasaya aykırılığının sonucu, kesin hükümsüzdür.
4. Değerlendirdiğiniz anayasal ilkenin Magna Carta Libertatum’dan günümüze gelene kadar geçirdiği tarihsel serüvenin henüz bitip bitmediği konusundaki şahsi hukuksal görüşlerinizi ve yorumlarınızı bu güncel haberleri de gözönünde tutarak kısaca aktarınız.
Burda tartışılması gerekin yine verginin yasallığı ilkesidir. Ögörülemeyen ve yasal olmayan vergilerden bahsedebilirsiniz. Yakın tarihten ve günümüzden birtakım örnekler verebilirsiniz. Geriye yürümezlik ilkesinden bahsedebilirsiniz. Belirginlik ilkesinin ihlali örneklerinden bahsedebilirsiniz. AYM genel olarak bu konularda devlet yanlısı kararlar veriyor, bunlardan bahsedebilirsiniz. () Açıklamaları çok uzun tutmayın. Kısa yazmanız tercih sebebi.
5. X Belediyesi’nin kendisine vergi saldığı bir arkadaşınız bu mali yükümden kurtulmak isteseydi kendisine nasıl bir hukuksal yol önerirdiniz?
Bu mali yükümlülükten kurulmak isteyen itiraz edecektir. İdari yargıda dava açma süresi 60 gün, fakat vergi yargılamasında 30 gün içerisinde dava açılmalıdır. Bir de burada vergi hukukunda uzlaşma müessesesi vardır. Burada tartışmalı bir müessese. Uzlaşma müessesi, genelde uygulamada vergi cezalarında başvurulan bir müessesedir. Teoride yalnızca vergi aslı ve vergi cezaları için, vergiye ilişkin aslından vazgeçip uzlaşma yoluna gidilebiliyor. Burada vergi yasal olmadığı için hocanın kanaaatine göre uzlaşmaya gidilmememelidir, çünkü uzlaşmada bir pazarlık söz konusu, burada doğrudan mahkemede dava açıp iptali talep edilmelidir.
- - -
Dünya Günceli : “Zengin Vergisi”ne ilişkin Haberler
Obama'nın seçimlerdeki en büyük söylemlerinden biri, ülkedeki vergi kodlarının orta sınıfın zararına işlediği ve orta sınıfın vergilerinin artmaması gerektiğiydi. Mali uçurum paketinde vergi oranlarının artık sabitlenmesiyle Obama, zenginlere vergi artışı getirirken, orta sınıfın vergi indirimlerini kalıcı hale getirerek, seçimlerdeki en önemli sözlerinden birini gerçekleştirmiş oldu.
ABD'de "mali uçurum"dan kurtulmayı öngören tasarıyı, Senato'dan sonra Temsilciler Meclisi de onayladı. ABD Başkanı Barack Obama, "Amerikalılar'ın en zengin yüzde 2'lik kesimine vergileri artırırken, ekonomiyi tekrar durgunluğa sürükleyebilecek orta sınıfa yönelik vergilerin artması konusunu engelleyen bir kanunu imzaladık" diye konuştu.”
Cumhurbaşkanı François Hollande'ın önemli seçim vaatleri arasında yer alan ve zenginlerden daha fazla vergi almayı amaçlayan 'Varlık Vergisi' Anayasa Konseyi tarafından iptal edildi. Konseyin aldığı karara göre, yıllık gelir düzeyi 1 milyon eurodan fazla olan zenginlerin kazançlarının yüzde 75'ini vergi olarak vermelerini öngören yasa geçerli olmayacak. Merkez sağ parti Halk Hareketi Birliği'nin (UMP) başvurusu üzerine yasayı inceleyen Anayasa Konseyi, vergi oranlarının hane başına hesaplanmasında yanlışlık yapıldığı ..... ilkesine aykırı olduğu gerekçesini sundu. Yasa 1 Ocak'ta yürürlüğe girecekti.
Kararın ardından Başbakanlık'tan yazılı açıklama yapıldı. Açıklamada, iptal edilen yasanın yeni bir metin ve hesaplama yönteminin hazırlanarak, yeniden yasalaşması için çalışmalara başlanacağı duyuruldu. “
Anayasa Konseyi, servet vergisi için hazırlanan yasal düzenlemeyi Fransız Anayasası’yla uyumlu olmadığı gerekçesiyle iptal etti.
Kararda, ilke olarak servet vergisi değil, hükümet tarafından hazırlanan hesaplanma yöntemi hedef alındı.
Konsey, hükümet tarafından hazırlanan düzenlemenin aynı çatı altında yaşayan vergi mükellefleri arasında “eşitsizlik” yaratacağına hükmetti.
Konsey, hane başına gelir vergisi toplanan Fransa’da bireysel bazda servet vergisi uygulanmasının Anayasaya aykırı olduğuna kanaat getirdi.
Anayasa Konseyi’nden dönen düzenleme yürürlüğe girmiş olsaydı her üyesinin yıllık geliri 900 bin Euro olan bir haneden servet vergisi alınmayacak, ancak bir üyesinin yıllık geliri 1 milyon 200 bin Euro olup da diğerlerinin hiçbir geliri olmayan haneler servet vergisi ödemek zorunda kalacaktı.
Anayasa Konseyi’nin iptal ettiği düzenlemeye göre yıllık geliri 1 milyon Euro’nun üzerinde olan bireylerin, “istisnai dayanışma katkısı” adı altında ve iki yıl boyunca yüzde 75 oranında servet vergisi ödemeleri öngörülüyordu. Bu uygulamanın yaklaşık 1 milyon 500 bin kişiyi kapsaması ve bu kişilerin yıllık ortalama 140 bin Euro servet vergisi ödemesi tahmin ediliyordu.
Aşağıdaki soruları yukarıda alıntılarına ve kaynaklarına yer verilen haberleri değerlendirerek yanıtlayınız.
1. a. Haberlerde Zengin Vergisi ya da Varlık Vergisi olarak anılan vergiler doktrinde genellikle hangi ismi almaktadır?
Doktrinde bu tarz vergilerin genellikle olağan dışı durumlarda konulduğu belirtiliyor. Aslında bunlar servetten alındığı için servet vegisi, bu vergiler olağan olmayan olağan dışı vergiler olarak adlandırılır.
1. b. Bu tarz vergilerin devletlerin genellikle bulundukları hangi durumlarda konulduklarını belirleyiniz.
Devletler ekonomik ve siyasi açıdan olağanüstü durumlarda bu vergiyi talep edebilir. Ekonomik kriz durumlarında savaş durumlarında bu vergi gündeme gelebilir.
2. Adıgeçen vergilere ilişkin düzenlemeler konusunda Fransa Anayasa Konseyi’nin kararında dayandığı ilke hangi evrensel hukuk ilkesi olabilir? Siz başka ilke önerir misiniz?
Cumhurbaşkanı Holland ‘ın uygulaması, eşitlik ilkesine, evrensel hukuk ilkesine aykırılık teşkil ediyor.
Bu bizim tarihimizde ekonomik denge vergisi adıyla bir dönem yer edinmiş, tartışılmıştı. Vergi kimseyi zenginleştirmemeli ve kimseyi fakirleştirmemelidir. Vergiler mali güce uygun olmalıdır.Eşitlik ilkesine de aykırılık teşkil etmemelidir.
Bir de hocanın derste üzerinde çok durduğu bir ilke hukuki güvenlik ilkesi. Bu ilke önemli.
3. Ülkemizde Cumhuriyet Dönemi’nden itibaren yasalaşan ve ek yükümlülükler getiren vergi kanunlarının bireysel vergi kanunlarından farkları ve onlarla ilişkileri hakkında bildiklerinizi ana çizgileri ile anlatınız.
Bu soruya Cahit Kayra'nın Savaş Türkiye Varlık Vergisi kitabının son sayfasındaki bilgilerle cevap verebiliriz.
Yine bahsetmek gerekirse olağan dışı vergiler belirli bir süre için konulurlar geçici vergilerdir. Olağanüstü durumlarda devletler içinde bulunulan güç bir durumdan kurtulmak amaçlı koyar, başlangıç ve bitiş süreleri vardır. Genellikle yasallık ilkesine uyulmaz. Varlık vergisi örneğin yasal bir vergidir, kanuna dayanıyor. Fakat öyle bir düzenlenmiş ki bir çok hak ihlaline neden oluyor. Öngörülebilirlik ve belirlilik bakımından yasallık ilkesine aykırılıklar söz konusudur kısaca.
4. Zengin Vergisi diye anılan vergilere ülkemizde de ihtiyaç olabilir mi? Bu konuda yürütme organının ön hazırlıkları ve/veya çalışmaları bulunmakta mıdır?
20 Aralık 2012 perşembe, maliye bakanı Mehmet Şimşek 'zenginden daha fazla vergi alacağız' demiş. Yeni gelir vergisi reformu söz konusu olduğunu belirtmiş. Yeni gelir vergisi reform; Kurumlar Vergisi Kanunu ile Gelir Vergisi Kanunu ayrı ayrı pek çok şeyi düzenliyor. Ayrı ayrı düzenlenen vergi mevzuatının birleştirilerek toplamda 200 civarı madde ile tek bir kanunla kurumlar ve gelir vergisini kapsayacak tek bir vergi mevzuatı olacak şekilde bir düzenleme söz konusu. ()
5. Dünyadaki ve Türkiye’deki yaşanmış süreçleri de gözönünde tutarak bu tarz vergilerin toplumsal, ekonomik ve hukuksal sonuçları hakkındaki kişisel değerlendirmelerinizi aktarınız.
Bu da yine yorum sonusu, mantıklı ve makul veaplar verin. Toplumsal sonuçlar olarak, mesela yine varlık vergisini düşünelim. Sermayenin el değiştirmesi söz konusu olmuştu, Cahit Kayra’yı aklınıza getirin. Vergi yasal ama belirgin değildi, yürütme takdiri davranıp durumu suistimal edebiliyodu. Toplumsal eşitliğin zedelenmesi ve dengenin bozulmasına sebep olmuştu. Bir taraf haksız fakirleşirken diğer taraf haksız zenginleşebiliyordu. Bunlar hukukal açıdan genellikle anayasaya aykırıdırlar birtakım ilkelere aykırıdırlar, bunlardan bahsedilmeli, bu tür cevaplar verilmeli.
Temsilsiz vergi olmaz ilkesi verginin yasallığı ilkesinin oluşmasına zemin hazırlıyor. Çünkü her yasa her zaman parlementodan çıkmayabiliyor. Bir vergiye ilişkin bütün her şey mükellefin öngörülebileceği tazda konulmuş olacak, kanunda açık ve net birşekilde belirtilmiş olacak.
- - -
Yorum sorularında hoca kısa cevap sorular soruyor, paniklemeyiniz soruyu uzun görünce. Bu dersin sınavlarında genelde ters köşe sorular olmaz, basit düşünün. Bu örnektekiler gibi değişik kararları inernetten bulun, karşı oylara bakın. Karşı oylar sınavda kullanabileceğiniz muhakemeler içerir.
Sınavda çok seçmeli soru olur, bol metin sorusu olur. Seçmeli sorularda soruları dikkatli okuyun.
Kolay gelsin.
İlk Yorumu Sen Yap